โครงการคนไทยตัวอย่าง  :  เพื่อลดช่องว่างของสังคมและให้กำลังใจคนดี

โครงการคนไทยตัวอย่าง  เป็นกิจกรรมแรกที่มูลนิธิธารน้ำใจเริ่มดำเนินการตามความมุ่งหมายที่จะลดช่องว่างในสังคม  ด้วยการสรรเสริญยกย่องคนดีที่มีความซื่อสัตย์ สุจริต เสียสละ  อุทิศตนเพื่องานและสังคม   โดยเห็นแก่ประโยชน์ส่วนรวม  ด้วยความบริสุทธิ์ใจ  เพื่อให้สังคมได้รู้จัก และให้กำลังใจ  ซึ่งจะพิจารณาคัดเลือกปีละหนึ่งครั้ง

ศาสตราจารย์สัญญา ธรรมศักดิ์ ประธานมูลนิธิ  ได้ให้ความสำคัญกับการพิจารณาและคัดเลือกบุคคลที่จะยกย่องเป็นคนไทยตัวอย่างมาก โดยท่านได้กล่าวเอาไว้ตั้งแต่แรกว่า  “เมื่อเราประกาศคนไทยตัวอย่างมาแล้วต้องไม่มีใครร้องยี้  ดังนั้น เราต้องเน้นคุณภาพของคนที่จะได้รับเลือก ต้องเป็นคนที่ประพฤติดี ซื่อสัตย์ เสียสละเพื่อสังคมอย่างแท้จริง และไม่เคยมีประวัติด่างพร้อย  เพราะฉะนั้นต้องพิจารณาและตรวจสอบกันอย่างละเอียด   โดยเฉพาะคณะกรรมการโครงการคัดเลือกฯ ต้องลงไปหาข้อมูลและตรวจสอบข้อเท็จจริงด้วยตนเอง”

หลังจากที่คณะกรรมการมูลนิธิฯ ได้แต่งตั้งคณะกรรมการโครงการคนไทยตัวอย่างขึ้นมา  โดยมีศาสตราจารย์ ดร.เกษม สุวรรณกุล เป็นประธานโครงการฯ ก็ได้พิจารณาคัดเลือกบุคคลที่มีคุณสมบัติตามหลักเกณฑ์และมีผลงานดีเด่น จำนวน 2 คน คือ นายแพทย์ปรีชา ดีสวัสดิ์  “ผู้ริเริ่มและดำเนินโครงการหมอเท้าเปล่า” และ อาจารย์ลาวัลย์ ถนองจันทร์ “ผู้ริเริ่มโครงการโรงเรียนมัธยมแบบผสม” เสนอให้คณะกรรมการชุดใหญ่ซึ่งมีท่านอาจารย์สัญญาฯ นั่งเป็นประธานในการพิจารณาอีกครั้งหนึ่ง  ซึ่งคณะกรรมการโดยเฉพาะท่านอาจารย์สัญญาฯ ก็ได้พิจารณาและซักถามโดยละเอียด  ก่อนที่จะมีมติยกย่องให้บุคคลทั้งสองเป็นคนไทยตัวอย่าง ประจำปีพุทธศักราช 2519
ในการประกาศเกียรติคุณคนไทยตัวอย่างปีแรก มูลนิธิธารน้ำใจได้ไปเชิญ ม.ร.ว.เสนีย์ ปราโมช นายกรัฐมนตรีมาเป็นผู้มอบรางวัล  ในปีนั้นมีผู้มาร่วมงานเป็นจำนวนมาก  เนื่องจากเป็นเรื่องใหม่ในสังคมเพราะมูลนิธิฯ ได้สวนกระแสยกย่องคนดีที่ไม่มีฐานะหรือตำแน่งทางสังคม  สื่อมวลชนก็เลยให้ความสนใจมาก

สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จมาเป็นองค์ประธานในการพระราชทานรางวัล

หลังจากประสบความสำเร็จในการจัดงานฯ ปีแรก  มูลนิธิธารน้ำใจก็ได้อาศัยบารมีของท่านอาจารย์สัญญาฯ กรางบังคมทูลเชิญสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯสยามบรมราชกุมารี เสด็จมาเป็นองค์ประธานในการพระราชทานรางวัลตั้งแต่ปีที่สองเป็นต้นมา  เนื่องจากคณะกรรมการาได้ปรึกษาหารือและทบทวนกันว่า  หากเชิญนายกรัฐมนตรีมาเป็นประธานในการามอบรางวัล  อาจจะถูกมองว่าเป็นเรื่องการเมืองได้  จึงหาบุคคลซึ่งเป็นที่ยอมรับเชื่อถือและศรัทธาจากประชาชน  ท่านอาจารย์สัญญาฯ จึงได้กราบบังคมทูลเชิญสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯสยามบรมราชกุมารี  เป็นผู้พระราชทานรางวัลให้แก่คนไทยตัวอย่างเป็นต้นมา  จึงทำให้โครงการคนไทยตัวอย่างของมูลนิธิฯ เป็นโครงการที่มีความสำคัญยิ่งขึ้นไป

ทุกปีที่มีการพิจารณาคัดเลือกและยกย่องบุคคลเป็นคนไทยตัวอย่าง  ท่านอาจารย์สัญญาฯ จะทำเรื่องกราบบังคมทูลขอพระราชทานพระราชานุญาตนำคณะกรรมการของมูลนิธิธารน้ำใจ และคนไทยตัวอย่างเข้าเฝ้าฯ เพื่อรับพระราชทานรางวัล ณ ศาลาดุสิดาลัย สวนจิตรลดา  นอกจากนั้น ท่านอาจารย์สัญญาฯ ยังได้มาร่วมงานเลี้ยงรับรองคนไทยตัวอย่างในตอนเย็น  เพื่อให้โอวาทและกล่าวชื่นชมคนไทยตัวอย่าง  และญาติมิตรที่มาร่วมงานเป็นประจำทุกปี

การดำเนินงานของมูลนิธิธารน้ำใจได้จัดให้มีการประชุมคณะกรรมการเป็นประจำโดยท่านอาจารย์สัญญาฯ ได้ให้ความสนใจและให้ความสำคัญมาประชุมทุกครั้ง  คุณกอบชัยฯ ในฐานะเลขาธิการมูลนิธิฯ ได้เล่าให้ฟังว่า “เมื่อก่อนนี้เรามีการประชุมกันค่อนข้างบ่อย  ท่านอาจารย์สัญญาฯ มาประชุมไม่เคยขาดเลยแม้แต่ครั้งเดียว  ท่านให้เกียรติพวกเรามาก  ทำให้บรรยากาศในการประชุมมีความเป็นกันเอง  แม้กระทั่งค่าอาหารก็ยังต่างคนต่างออก  ท่านบอกว่าอย่าใช้สตางค์ของมูลนิธิฯ เลย  และในการประชุมทุกครั้ง เกือบทุกเรื่อง  ท่านอาจารย์ฯ จะขอให้กรรมการทุกคนแสดงความคิดเห็นกันอย่างเต็มที่ท่านเคารพในความคิดเห็นและข้อเสนอแนะของกรรมการทุกคน  แล้วท่านก็ได้นำความคิดเห็นและข้อเสนอแนะเหล่านั้นมาเป็นแนวทางในการทำงานของมูลนิธิฯ

อาจารย์สัญญาฯ ได้ย้ำเรื่องคนไทยตัวอย่างอยู่เสมอว่า ต้องตรวจสอบให้รัดกุม  และหากปีไหนไม่แน่ใจก็อย่ายกย่องขึ้นมาดีกว่า  ตั้งแต่พุทธศักราช 2519 ถึงปีพุทธศักราช 2541 มูลนิธิฯ ได้คัดเลือกและยกย่องคนไทยตัวอย่าง รวมทั้งสิ้น 68 คน